Morph ve Terminolojisi

Leopard Geckolar sürüngenler arasında çokça yaygın olarak beslenilen ve şirin suratları ile gönülleri fetheden bir canlı. Diğer sürüngenlerde olduğu gibi Leopard Geckolarda da ‘Morph’ kelimesini duymuşsunuzdur.

 Morph: boyut, renk, desen gibi her Leopard Geckoyu özel kılan varyasyonların tümüne verilen isimdir. Seçici bir üretim ile çokça fazla Morph üretilmiştir.

Sakallı ejderlerin aksine Leopard Geckolarda Morph çokça fazla bu demek ki siyahtan beyaza veya eflatun desenlisinden kırmızı gözlüsüne neredeyse aklınıza gelebilecek her türlü çeşit Leopard Gecko bulmanız olağan. Bunun dışında keşfedilen Genlerin veya yeni mutasyonların gerçekleşmesi ve yeni Morphların ortaya çıkması da baya olasılıklar dâhilinde.

Morphları anlamak için öncelikle giriş seviyesi de olsa biraz genetik terimleri bilmemiz gerekiyor. Böylece üretim kalitenizi ciddi seviyede arttırabilirsiniz. Bu terimleri bilmeyen veya önemsemeyen kişilerin üreteceği canlılar genetik karmaşaya neden olacağı için ‘pet’ olarak sayılır.

(Yanlarına İngilizcelerini de yazacağım böylece yabancı forumlardan da bilgi edinebilirsiniz.)

Genetik Özellik (Trait) :  Genetik tarafından belirlenen fiziksel özellikler.  Genetik Özellikler ebeveynlerden gelen genetik kodun işlenmesi ile olur.

Gen (gene) : Genler spesifik bir özelliğin genetik bilgilerini içerirler. Genler 1 veya birden fazla çift allelden oluşurlar. Her ebeveyn de 1 allel yavruya kalıtılabilir.

Allel ( allele) : Belirli karakteristik özelliğin kodlayan gen parçası. Bazı Alleller baskın bazıları ise çekinik özellikte olabilirler. Baskın genler her zaman büyük harfle gösterilirken çekinik genler küçük harflerle gösterilir.

Genotip (genotype) : Belirli karakteristik özelliğin allellerini belirtir. Hangi genleri içerdiğini fenotipte görünmese bile öğrenebiliriz böylece.

Fenotip (fenotype) : Genlerin görünüşe yansıması sonucu oluşan canlının görüntüsü. Çekinik genler homozigot değilse görünüşe yansımayacağından fenotipinden bu çekinik gene sahip olduğunu anlayamayız.

( Fotoğraftaki canlının genotipi : Mandarine Cross Enigma Het Ndbe 'dir. Aynı zamanda bu canlının genotipidir. Ndbe geni çekinik gen olduğu ve fenotipe yansımadığı için anne baba bilinmeden görünüşe bakarak het ndbe olduğunu söylemek imkansızdır. Ama fotoğrafa bakarak enigma ve tangerine (soyunu söyleyemeyiz) olduğu söylenebilir. )

Homozigot ( Homozygous ) : Anne ve babadan gelen iki allel parçası da aynı özelliği göstermesi. Aynı tip allel olması durumu.

Heterozigot (Het) ( Heterozygus ) : Kısaca het olarak adlandırılır. Aynı karakteristik özellik için anne ve babadan gelen allelerin farklı özellikte olmasıdır. Misal biri baskın diğeri çekinik ise çekinik olan het olarak ifade edilir.

Baskın ( Dominant ) : Fenotipe yansıması için tek bir allel olması yeterli olan alleler.

Çekinik ( Recessive ) : Fenotipe yansıması için iki allelinde aynı özellikte olması gerekir.

Soy Üretimi ( Line Bred) : Geckonun spesifik özelliklerinin hedeflenerek seçici üretim yapılmasıdır. Aynı zamanda poligenetik özellikler olaraktan adlandırılır. Örnek olarak kırmızı iki canlının yavrularından daha kırmızı canlılar alarak üretime öyle devam edilmesi.

Dış Çaprazlama ( Out-Crossing):  Farklı özellikler gösteren sürüngenlerin ıslahı; bu, genetik kusur riskini azaltmak için genleri ayırmak için yapılır.

Bunlar dışında birkaç tane daha terim bilmemizde fayda var.

1.0 = Erkek canlı demek.

0.1 = Dişi canlı demek.

0.0.1 = Cinsiyeti belirsiz demek.

Pet Quality ( süs kalitesi ) : Kısaca ‘pet’ olarak dillendirilen bu canlılar üretimi kesinlikle yapılmaması ve bakımı özel olarak canlılardır. Bunlar arasında:

• Tümörlü Lemon Frost
• Enigma Sendromlu canlı
• Doğuştan sıkıntılı olan canlılar
• Genetik Özellikleri bilinmeyen canlı
• Anne-Babasının morphu belli olmayan canlılar
• Büyüme veya başka bir sorunu (mbd gibi) olan canlılar
• Yaşlı Canlılar
• İki çeşit albinoya het olan canlılar.

Bu hayvanlar kesinlikle üretilmemeli ve özel olarak bakımı yapılmalıdır. Bu tür canlıların üretilmesi hem genetik karmaşıklığa neden olacaktır hem de sağlık açısından problem yaratacaklardır. Bu yüzden bu tür canlıların fiyatları diğer canlılara oranla ucuzdur.

Poligenetik Soy:

Genetik Özelliklerin seçilerek birçok nesil boyunca üretilmesi demektir. Hypo, tangerine ve jungle buna örnektir. İlk Başta bu morphlar bizim Normal olarak adlandırdığımız morphdan minik farklılıklar gösteriyordu. Tangerine morphu mesela soy üretime örnek olarak verilebilecek bir soy üretimidir. İlk başta canlıda minik bir turunculukla görülen bu renk daha sonra bu canlıdan elde edilen daha fazla turuncuya sahip canlıların birbiri ile üretilerek en son bütün vücudu kaplayacak şekilde turuncu olması ile sonlanmıştır.

Daha sonrasında bu turunculuklardan kızıla çekenlerin özel üretimi veya başka özellikler gösterenlerin özel soy üretimleri ile soy tangerine’ler oluşmuştur. Bunlara örnek olarak: Electric, Blood, Tug soyları verilebilir.

Burada bilinmesi gereken bu soyların bir genin ekspresyonunun fazlalaştırılması ile ortaya çıkmasıdır. Yani soylar Morph olarak adlandırılmazlar.

Cross:  Poligenetik olarak üretilen soylardan saf olan bir canlının o soydan gelmeyen bir canlı ile çaprazlanması sonucu oluşan durumdur. Mesela Blood bir canlı ile Eclipse bir canlı çaprazlandığında ortaya çıkan yavru Blood soyunun tüm özelliklerini göstermeyecektir. Bu yüzden Blood Cross olarak adlandırılır.

Leucizm: Melanin pigmentinin birikmesini önleyen bir genetik mutasyondur.

***** Bir Canlının Dış Görünüşüne bakarak o canlının genotipini söylemek imkânsızdır. Ancak sahip olduğu fenotipi hakkında bilgilendirme yapılabilinir. Eğer anne ve baba genotipi bilinmiyorsa o canlı kesinlikle pet kalitesindedir. *****

(Yazılar leopardgeckotr.com sitesine aittir. İzin almadan kullanmayınız.)